Sıcak Havalarda Beton Çözüm Serisi -1

Sıcak havalarda beton dökülmesiyle alakalı çözüm serimizin ilk yazısı bu olacak. Bu yazımızda beton sıcaklığı ve etkileri üzerinde durmuş olacağız. Betonun sertleşmesi kimyasal bir reaksiyon sonucu gerçekleşir. Kimyasal reaksiyonlarda ortam sıcaklığı ve bu reaksiyona katılan maddelerin kendi öz sıcaklıkları reaksiyon sonucuna etki etmektedir. Betonun sertleşmesinde de sıcaklığın çok büyük etkisi vardır ve betonun dayanımını etkilemektedir.

TS 1248(Anarmol Hava Koşullarında Beton Yapım, Döküm ve Bakım Kuralları) standardında Sıcak hava tarifi yapılırken: “Ard arda 3 günlük hava sıcaklığı ortalamasının 30°C’ nin üzerinde olması” durumu olarak ifade edilmiştir. Sıcak havada oluşan problemlerin çoğunluğu, çimentonun hidratasyon hızının artması ve taze beton karışımındaki suyun buharlaşma hızının artması ile ilişkilidir. Oluşan ısı; çimento bileşimi ve inceliğine, beton bileşimine, ortam ve beton sıcaklığına, katkı maddelerinin kullanımına bağlı olarak değişir. Hava sıcaklık ortalmasının yüksek olması beton içerisindeki suyun hızla buharlaşıp azalmasına, beton kıvamının ve işlenebilirliğinin azalmasına, beton reaksiyonu için gerekli şartların sağlanamamasından dolayı dayanım kaybına, betonun dökümünde, yerleştirilmesinde, vibrasyonunda ve bitirilmesinde zorluklara, beton yüzeyinde istenmeyen, daha fazla rötre çatlağı oluşup betonun daha geçirimli olmasına neden olur. Suyun buharlaşmasını yüksek sıcaklık, rüzgar ve bağıl nem etkiler.

Hava sıcaklığı arttıkça;

- Su ihtiyacı artar.

- Kıvam düşer.

- Priz alma hızı artar.

- Erken dayanım artar.

- Beton yüzeyinde daha çok rötre çatlakları oluşur.

- Beton sıcaklığı artar. Isıl çatlamalara neden olur.

- Beton yüzeyindeki su hemen buharlaşacağı için hızlı priz alır ve dayanımsız olur.

Sıcak havada beton dökümüne karşı alınabilecek bazı önlemleri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz;

• Çok sıcak ve kuru havalarda beton dökme işleminin akşam veya gece vakitlerinde (sıcaklığın nispeten azaldığı vakitlerde) yapılması yararlı olur.

• Beton dökümünden önce beton kalıbı ve donatı ıslatılmalı, ıslatma suyu buharlaşır buharlaşmaz döküm yapılmalıdır. Buharlaşma yaşanırken yüzey ısı kaybeder. Bu sayede taze betondaki suyun zemince emilmesi engellenir.

• Üretim süresince betonun çökmesi, birim ağırlığı ve hava içeriği gibi özellikler yeterli sıklıkla denetlenmelidir. Gerekli değerlendirmeler için transmikserden çıkan betonun sıcaklığı, beton yerleştirme işlemi sırasındaki hava sıcaklığı, beton koruma süresince ortalama sıcaklıklar ile bu süredeki en düşük ve en yüksek günlük hava sıcaklıkları ölçülüp kaydedilmelidir.

• Betonun yerleştirilmesi ve yüzey düzeltilmesi işlemleri için iyi bir planlama yapılması şarttır. Beton döküm yerine ulaşmadan tüm hazırlıklar tamamlanmalıdır. Döküm yerine ulaşan beton bekletilmeden yerleştirilmeli ve vibrasyon kısa sürede tamamlanmalıdır.

• Erken su kaybı betonda plastik rötre çatlaklarına neden olduğundan beton yüzeylerinin ıslak bezlerle örtülmesi gereklidir. Bezlerin kurumasına imkân verilmemeli ve kısa aralıklarla su püskürtülerek ıslatılmalıdır. Böylece, döküm sonrasında betondan rutubet kaybı önlenmiş olur.

• Aşırı rüzgar var ise döküm yeri etrafına rüzgar kırıcı yerleştirilebilir.

• Gölgelik kullanılarak beton güneş ışığından korunabilir. Betonu doğrudan güneş ışığından mümkün olabildiğince korumak gereklidir.

• Karıştırıcı ve transmikser tamburunun beyaza boyanması ve beton santralinden çıkışta dışının sulanması yararlı olabilir. Aşırı ısınmayı önlemek için betonun karıştırma süresini sınırlandırmak gereklidir.

• Beton üretiminde kullanılan karma suyunun sıcaklığının yüksek olmamasına özen gösterilmelidir. Su beyaza boyanmış tanklarda tutulmalı ve güneş ışınlarının doğrudan etkisinden korunmalıdır.

• Hidratasyon ısısı düşük çimento kullanmak ve çimento dozajını gereksiz yere arttırmamak yarar sağlar.

• Betonda en büyük hacme sahip bileşen olan agreganın sıcaklığı da denetlenmelidir. Agregayı güneş ışınlarının doğrudan etkisinden koruyarak veya su püskürterek sıcaklığının düşürülmesi sağlanabilir.

Olumsuz etkilerinin önlenmesi için herhangi bir tedbir alınmayan durumlarda, taze betonun sıcaklığı 35°C’ın aşmamalıdır (TS 13515). Beton sıcaklığı ile ilgili hem sıcaklık hesaplamasının yapılması hem de sıcaklığı düşürmek için izlenecek çözüm yollarını 2. yazımızda ele alacağız.

Kaynaklar:

https://antalya.imo.org.tr/

https://www.thbb.org/